Metodyka badań i dokumentacja

W naszym Instytucie badania popłodu (placentologia kliniczna, histoklinika popłodu) w sposób zorganizowany są systematycznie prowadzone od 12 lat. W tym czasie odbyło się 60 000 porodów, z tego 10 000 popłodów oceniono według wypracowanej metody, stosując jednolite kryteria diagnostyczne. Popłody są w tym samym dniu po urodzeniu w stanie świeżym zbadane i po wykonaniu dwóch nacięć łożyska przełożone do 10% roztworu zobojętnionej lor maliny, w celu ich utrwalenia. Każdy popłód umieszczamy w oddzielnym, 5-litrowym słoju. Po 7—10 dniach utrwalania przeprowadzamy dalsze badania makroskopowe, krojąc łożysko na plastry szerokości około 1 cm i opisując zmiany spostrzegane na powierzchniach przekrojów. Zmiany ogniskowe niejednokrotnie niewidoczne na przekrojach łożyska świeżego uwidaczniają się w sposób wyraźny dopiero po utrwaleniu. Stąd wypływa konieczność przeprowadzenia badań makroskopowych w dwóch etapach, tzn. łożyska świeżego i utrwalonego. Po opisaniu zmian makroskopowych pobieramy wycinki do badania mikroskopowego, z reguły 5 wycinków z łożyska, 2 wycinki z pępowiny (po jednym z obu jej końców) i 1 z błon pozałożyskowych, zwiniętych w rulon i przewiązanych nicią. W ostatnim przypadku wycinamy prostokąt obejmujący najdłuższy odcinek od brzegu łożyska do brzegu pęknięcia pęcherza płodowego. Wyniki badań i opisy spostrzeganych zmian notujemy na karcie badania popłodu. Na karcie, której wzór przedstawiono w niniejszym rozdziale, notujemy obserwacje dotyczące badania makroskopowego i mikroskopowego oraz to, na co chcielibyśmy zwrócić szczególną uwagę, jak również umieszczamy dane kliniczne analizowanego przypadku. Na wspomnianej karcie badania popłodu muszą być naniesione wszystkie spostrzegane i wymienione wykładniki morfologiczne. Konieczne jest to dlatego, że dopiero uwzględnianie w całości nawet drobnych, pojedynczych szczegółów pozwala wyciągać końcowe wnioski. Dla lepszego poznania budowy i czynności poszczególnych elementów popłodu oraz występujących w nich wykładników patomorfologicznych wykonujemy często następujące badania: 1. Ocena radiologiczna — w łożyskach świeżych uwidacznia złogi soli wapnia. 2. Nastrzykiwanie naczyń — płynem kontrastującym lub masami plastycznymi — pozwala prześledzić przebieg naczyń lub istniejące połączenia naczyń w łożyskach z ciąż mnogich. 3. Badanie w mikroskopie elektronowym — wyjaśnia dużo istotnych szczegółów morfologicznych, a tym samym przyczynia się do lepszego zrozumienia złożonej czynności tego narządu. 4. Ocena histometryczna — umożliwia poznanie ilościowego nasilenia zmian patologicznych w łożysku. 5. Badania histochemiczne — w ocenie jakościowej, a tym bardziej ilościowej substancji czynnych, a szczególnie enzymów, pozwalają wnikać w czynność tkanek popłodu. W patologii umożliwiają ściślejsze rozeznanie co do wydolności tego narządu. 6. Badanie immunohistochemiczne — jest przydatne w ocenie rozmieszczenia różnych substancji białkowych, również gonadotropiny kosmówkowej. 7. Badania mikrobiologiczne — pobieranie rozmazów z różnych miejsc tkanek popłodu pozwala skonfrontować nacieki zapalne z czynnikami zakaźnymi. Wyniki wspomnianych badań specjalistycznych uzupełniają podstawową morfologiczną ocenę poszczególnych elementów popłodu. Metody przeprowadzanych lub stosowanych badań pozwalających ocenić bezpośrednio lub pośrednio stan popłodu, jego funkcję, ograniczenie czynności, a nawet jego stopień „niewydolności”, jeszcze przed urodzeniem tego narządu, przedstawiono przy omawianiu poszczególnych zagadnień klinicznych.