Próby czynnościowe nerek

W warunkach fizjologicznych zagęszczenie moczu jest zależne od: 1) stężenia ADH w surowicy, 2) wrażliwości nabłonka cewkowego na ten hormon, 3) ładunku ciał rozpuszczonych, podlegających nerkowemu wydalaniu. Rozcieńczanie moczu zależy od wielu czynników pozanerkowych (stan nawodnienia, stan układu krążenia) i z tych względów wykonuje się obecnie tylko składową próby zagęszczania Volharda. Gdy ciężar właściwy moczu w tej próbie maleje do wartości 1,010—1,011, oznacza to, że liczba czynnych nefronów nie przekracza 40%; wykazano korelację (mimo znacznego rozrzutu wyników) między maksymalnym zagęszczeniem a wskaźnikiem przesączania kłębkowego, co wynika z pewnej równoległości zmian kłębkowych i cewkowych w wielu procesach nerkowych. Prawidłowy wynik próby zagęszczania nie wyłącza procesu zapalnego nerek w okresie nie upośledzonej ich sprawności. Wstrzyknięcie 5 j. pitresyny eliminuje konieczność 16-godzinnej hydropenii w próbie Volharda. Przeciwwskazaniem do tego rodzaju badania jest — ze względu na efekty hemodynamiczne — ciąża, zaawansowane nadciśnienie, padaczka, zaburzenia wieńcowe i skąpomocz.