Uwagi końcowe dotyczące ciąży

W naszym kraju każda kobieta w ciąży ma zapewnioną bezpłatną opiekę lekarską na wszystkich szczeblach organów ochrony zdrowia. Położnicy obecnie nie tylko troszczą się o życie matki, płodu i dziecka, ale również chcą uchronić ich przed skutkami chorób związanych z ciążą, porodem i połogiem — w postaci różnego rodzaju uszkodzeń narządów, a przede wszystkim ośrodkowego układu nerwowego. Największym osiągnięciem w Polsce w zakresie ochrony zdrowia rodzącej i noworodka jest doprowadzenie do tego, że prawie wszystkie porody (około 99%) odbywają się na położniczych oddziałach szpitalnych i przejściowo jeszcze w izbach porodowych. Drugim z kolei ważnym sukcesem jest stworzenie we wszystkich większych oddziałach położniczych pododdziałów patologii ciąży, obejmujących już obecnie około 30% wszystkich łóżek na tych oddziałach. Zamieszczony schemat organizacji ochrony położniczej obrazuje całość sieci oraz wzajemne powiązanie poszczególnych jednostek. Podstawowym ogniwem jest poradnia K (poradnia dla kobjet), w której koncentrują się wszystkie działania związane z opieką nad ciężarną. Największym oparciem dla lekarza poradni K są oddziały patologii ciąży oraz konsultacyjne poradnie specjalistyczne. Najważniejszym zadaniem lekarza poradni K jest działanie profilaktyczno-społeczne. Mówimy, że cechą dobrego położnika jest aktywne poradnictwo, to znaczy nie czekanie na pacjentkę, a wyszukiwanie chorych spośród kobiet swego rejonu, najczęściej przy pomocy położnych rejonowych. Do oceny pracy pionu położniczego służą różne wskaźniki. Istotnym miernikiem opieki nad kobietą jest .wskaźnik zgonów w związku z ciążą, porodem i połogiem, który wyraża się liczbą zgonów na 10 000 żywych urodzeń. W Polsce wynosi on około 4,0 i jest jeszcze daleki od szczytowych osiągnięć krajów o najlepszej opiece położniczej, gdzie wynosi od 1,2 do 1,8. Główne przyczyny zgonów kobiet można podzielić na o grup 1. krwawienia, 2. gestozy, 3. wstrząsy, 4. zakażenia, 5. choroby współistniejące (głównie choroby układu krążenia lub ostre choroby chirurgiczne), 6. choroby towarzyszące ciąży, porodowi i połogowi (np. nowotwory, wypadki drogowe i inne). Analiza przyczyn zgonów kobiet w Polsce wykazuje, że głównymi czynnikami zagrożenia są nadal krwawienia i wstrząsy, co świadczy o konieczności szczególnego zajęcia się tym problemem, gdyż w krajach o najlepszej opiece położniczej główną przyczyną stają się choroby współistniejące, a przede wszystkim choroby układu krążenia. Liczbę zgonów z wszystkich innych przyczyn zdołano znacznie zmniejszyć. Daleko czulszym wskaźnikiem mówiącym o pracy oddziału położniczego jest wskaźnik umieralności okołoporodowej.. Sprawę tę omówiono w rozdziale o martwych urodzeniach. O pracy poradni dla kobiet świadczą następujące wskaźniki: 1. wskaźnik objęcia opieką zapobiegawczo-leczniczą kobiet (opieką powinny być objęte wszystkie ciężarne z danego rejonu): 2. wskaźnik wczesności objęcia opieką (ciężarna powinna znaleźć się pod opieką położnika już w pierwszych tygodniach ciąży); 3. wskaźnik ciągłości opieki nad ciężarną (w tym najistotniejsze są dostatecznie regularne i częste badania). Do pełnej analizy wyników pracy poradni K należą również niektóre wskaźniki demograficzne z danego rejonu, jak wskaźnik przyrostu naturalnego i wskaźnik rozrodczości. Przykładem, jak dalece praca pionu położniczego chroni ciężarną przed groźnymi powikłaniami, może służyć zagadnienie gestoz. Wiemy, że nie możemy leczyć gestoz przyczynowo i że właściwie dopiero rozwiązanie ciężarnej usuwa istotę sprawy. Mimo to odpowiednie działanie zapobiegawcze położników może doprowadzić do tego, że częstość najgroźniejszego powikłania gestoz, jakim jest rzucawka, zmniejsza się (w naszym instytucie spadła dziesięciokrotnie: od 0,44 w łatach 1951—1955 do 0,04 w latach 1968—1972, a w ostatnim pięcioleciu nie mieliśmy ani jednego zgonu z powodu rzucawki na ponad 26 000; porodów). Do całkowitego wykształcenia lekarza w konkretnej gałęzi medycyny należy znajomość zagadnienień rehabilitacji i orzecznictwa. W naszym podręczniku zamieściliśmy podstawowe dane z orzecznictwa w zakresie położnictwa. W ostatnich latach opracowano pierwsze systemy rehabilitacji kobiet po fizjologicznej i patologicznej ciąży. Co więcej, mamy już pierwsze zachęcające wyniki z wczesnej rehabilitacji noworodków z uszkodzeniami w czasie ciąży i okołoporodowymi. Sprawy rehabilitacji wymagają jednak dalszych wysiłków, aby osiągnąć sukces w tej dziedzinie. Cechą współczesnego położnictwa jest jego aktywna postawa. Tak jak dawniej, uważamy nadal, że najszczęśliwszy dla matki i dziecka jest samoistny poród drogami naturalnymi. Jednakże nie za każdą cenę. Umiemy już obecnie ocenić, w którym momencie należy wkroczyć nieraz bardzo stanowczo i w ten sposób zapobiec groźnym skutkom zaistniałych powikłań i nieprawidłowości.